امضای دیجیتال چیست ؟
امضای دیجیتال معادل الکترونیکی امضای دستنویس است که هویت امضاکننده و صحت یک پیام یا سند دیجیتال را تأیید میکند. این نوع امضا با استفاده از تکنیکهای رمزنگاری پیشرفته ایجاد میشود و از جعلی بودن، انکار و دستکاری اطلاعات در حین انتقال جلوگیری میکند. بنابراین امضای دیجیتال کاملا غیر قابل جعل است. اگر به دنبال پاسخ این سوال هستید که اصلا امضای دیجیتال چیست ممکن است متصور شوید که عملکرد این امضا مشابه امضای دستی یا اسکن امضای شماست و یا چیزی مشابه امضا با قلم نوری است اما باید به شما بگوییم که امضای دیجیتال کاملا متفاوت است.
در فرآیند امضای دیجیتال، از دو کلید رمزنگاری به نام کلید عمومی و کلید خصوصی استفاده میشود. کلید عمومی در اختیار عموم قرار میگیرد و برای تأیید صحت امضای دیجیتال و هویت امضاکننده استفاده میشود. کلید خصوصی نیز که باید به طور حفاظت شده نگهداری شود، برای ایجاد امضای دیجیتال مورد استفاده قرار میگیرد.
اگر کاربر بخواهد هر گونه تغییری را در سند امضا شده انجام دهد، امضای او باطل میشود. همچنین این اطمینان را به ما میدهد که فرستنده نمیتواند محتوای ارسال شده از طریق سند امضا شده را انکار کند.
به عبارتی دیگر امضای دیجیتال مانند امضای دستی و اثر انگشت عمل میکند اما با نام کاربری و رمز عبور در سند الکترونیکی مانند قرارداد یا نامه اداری ثبت میشود. این امضا قابل انکار و جعل نیست و با گواهی امضای دیجیتال میتوان هویت صادرکننده را تایید کرد. از کاربردهای مهم امضای دیجیتال میتوان به امضای قراردادهای الکترونیکی و فرمها در سامانههای مختلف مثل سامانه عملیات الکترونیکی سازمان مالیات کشور، ثبت الکترونیکی ازدواج و امضای دیجیتال بانک ها مانند بانک ملی و رسالت و سایر بانک های دارای خدمات الکترونیک اشاره کرد.
امضای دیجیتال چیست و چرا ایمن ترین نوع امضاست؟
سامانه امضای دیجیتال
سامانه امضای دیجیتال یک سیستم الکترونیکی است که برای ایجاد و مدیریت امضاهای دیجیتال استفاده میشود. این سامانه امکان تایید هویت افراد، صدور گواهینامههای دیجیتال و اعتباردهی به اسناد الکترونیکی را فراهم میکند.
سامانه امضای دیجیتال فراشناسا نیز یک سیستم پیشرفته است که برای ایجاد، مدیریت و اعتباردهی به امضاهای دیجیتال و الکترونیکی طراحی شده است. این سامانه به افراد و سازمانها این امکان را میدهد تا اسناد الکترونیکی خود را به صورت امن و قانونی امضا کنند. ویژگیها و مزایای سامانه امضای دیجیتال فراشناسا عبارتند از:
تایید هویت دیجیتال: فراشناسا از تکنولوژیهای پیشرفته برای تایید هویت کاربران بهره میبرد، که شامل نام کاربری و رمز عبور، کارتهای هوشمند و توکنهای امنیتی میشود.
صدور گواهی امضای دیجیتال: پس از تایید هویت، فراشناسا گواهینامههای دیجیتال را صادر میکند که هویت و اعتبار امضاکننده را تایید مینماید.
رمزنگاری پیشرفته: این سامانه از روشهای رمزنگاری پیشرفته برای تضمین امنیت و یکپارچگی امضاهای دیجیتال استفاده میکند. این شامل استفاده از کلیدهای عمومی و خصوصی میباشد.
امضای اسناد الکترونیکی: فراشناسا امکان امضای انواع اسناد الکترونیکی مانند قراردادها، فرمها و نامههای اداری را به صورت دیجیتال فراهم میکند.
قابلیت ادغام با سیستمهای مختلف: این سامانه قابلیت ادغام با سیستمهای مختلف دولتی و خصوصی را دارد، مانند سامانههای مالیاتی، بانکی، و ثبت الکترونیکی.
هدف امضای دیجیتال چیست؟
هدف امضای دیجیتال این است که اصالت را ارائه بدهد و اطمینان حاصل کند که این امضا، انکارناپذیر است. با توجه به هدف امضای دیجیتالی، در هر دادگاه قانونی میتوانیم از آن برای اثبات اعتبار هر سند کاغذی امضا شده، استفاده کنیم. زیرا، این امضا میتواند توانایی ردیابی، بایگانی آسان اسناد و انطباق آن را بهبود بدهد و ساده کند.
امضای دیجیتال چگونه کار میکند؟
امضا دیجیتال مبتنی بر رمزنگاری کلید عمومی است که به نام رمزنگاری نامتقارن نیز شناخته میشود. با استفاده از یک الگوریتم کلید عمومی (مانند Rivest-Shamir-Adleman یا RSA) دو کلید ایجاد میشود که به صورت ریاضی به هم مرتبط میشوند: کلید خصوصی و کلید عمومی.
هنگامی که یک امضاکننده به صورت الکترونیکی یک سند را امضا می کند، یک هش از متن و دادههایی که قرار است امضا شود ایجاد میشود. هش رشتهای از حروف و اعداد با طول ثابت است که توسط یک الگوریتم تولید میشود. این هش توسط کلید خصوصی رمزگذاری شده و به همراه کلید عمومی برای گیرنده ارسال میشود.
در سمت گیرنده، یک بار هش ارسال شده توسط کلید عمومی رمزگشایی میشود. یک بار هم متن اولیه تبدیل به هش میشود. اگر هش رمزگشایی شده با هش دوم محاسبه شده همان داده مطابقت داشته باشد، ثابت میکند که دادهها از زمان امضای آن تغییر نکردهاند.
اما، اگر این دو هش مطابقت نداشته باشند، داده ها یا به نوعی دستکاری شدهاند و به خطر افتادهاند یا امضا با یک کلید خصوصی ایجاد شده است که با کلید عمومی ارائه شده توسط امضاکننده مطابقت ندارد. این علامت یک مشکل در احراز هویت است.
گواهیهای دیجیتال، که گواهیهای کلید عمومی نیز نامیده میشود، حاوی کلید عمومی، اطلاعات مالک آن، تاریخ انقضا و امضای دیجیتال صادرکننده گواهی است. گواهی دیجیتال توسط سازمانی که بستر ارائه این امضا را فراهم میکند، صادر میشود.
کاربردهای امضای دیجیتال:
- تأیید تراکنشهای مالی: امضای دیجیتال برای تأیید تراکنشهای مالی آنلاین، مانند خرید و فروش اینترنتی، انتقال وجه و پرداخت قبض، استفاده میشود.
- امضای اسناد دیجیتال: شما میتوانید از امضای دیجیتال برای امضای اسناد دیجیتال، مانند قراردادها، فرمها و گزارشها استفاده کنید.
- احراز هویت در وبسایتها و سامانههای آنلاین: امضای دیجیتال برای احراز هویت شما در وبسایتها و سامانههای آنلاین، مانند سامانههای دولتی و بانکی، استفاده میشود.
مزایا و کاربردهای امضای دیجیتال در کسب و کارها
آیا امضای دیجیتال قانونی و قابل استناد است؟
بله، امضای دیجیتال در بسیاری از کشورها، از جمله ایران، قانونی و قابل استناد است.
در ایران، قانون تجارت الکترونیکی مصوب سال ۱۳۸۲، امضای دیجیتال را به رسمیت شناخته و به عنوان جایگزینی برای امضای دستی در معاملات الکترونیکی پذیرفته است.
ماده 7 قانون تجارت الکترونیکی:
“در معاملات الکترونیکی، طرفین میتوانند از طریق سامانههای معاملاتی و با استفاده از شناسه و رمز عبور یا هر روش دیگری که به موجب توافق طرفین و با رعایت ملاحظات امنیتی تعیین میشود، معامله را انجام و تعهدات خود را امضاء کنند. این امضاء و تعهدات، در حکم امضاء و تعهدات عادی و تحتالشرایط و با رعایت قوانین مدنی و تجارتی معتبر خواهد بود.”
همچنین، در ماده 10 قانون تجارت الکترونیکی آمده است:
“اسناد و نوشتههای الکترونیکی در حکم اسناد و نوشتههای عادی و قابل استناد در مراجع قضایی و ثبتی است.”
در ماده 25 این قانون هم ذکر شده، هنگامی که در تصدیق قید میشود «دادهپیام» مطابق با الزامات فنی استاندارد یا روش مورد توافق طرفین دریافت شده، فرض قانون بر این است که آن الزامات رعایت شدهاند.
از آن سو، در ماده 21 به تفاوت میان «داده پیام» مجرا و نسخه مجدد آن اشاره شده است: به طوری که هر «دادهپیام» یک «دادهپیام» مجزا و مستقل محسوب میشود. مگر اینکه معلوم شود که آن «دادهپیام» نسخه مجددی از «دادهپیام» اولیه است.
بنابراین، امضای دیجیتال در ایران از نظر قانونی به عنوان امضای دستی معتبر شناخته میشود و میتوان از آن در معاملات و قراردادهای الکترونیکی استفاده کرد. شما می توانید از سایت امضای دیجیتال فراشناسا آن را دریافت نمایید.
نحوه دریافت امضای دیجیتال
برای دریافت امضای دیجیتال، مراحل زیر را باید طی کنید:
1- انتخاب یک ارائهدهنده خدمات امضای دیجیتال
ابتدا باید یک ارائهدهنده معتبر خدمات امضای دیجیتال را انتخاب کنید. در ایران، برخی از این ارائهدهندگان شامل شرکتهای معتبر زیرساختهای کلید عمومی (PKI) هستند.
2- ثبتنام و ایجاد حساب کاربری
در وبسایت ارائهدهنده خدمات امضای دیجیتال ثبتنام کنید و یک حساب کاربری ایجاد نمایید. این فرایند ممکن است شامل پر کردن فرمهای ثبتنام و ارائه اطلاعات هویتی اولیه باشد.
3- احراز هویت
برای دریافت امضای دیجیتال، باید هویت خود را تأیید کنید. این فرایند معمولاً شامل مراحل زیر است:
- ارائه مدارک شناسایی: مانند کارت ملی، شناسنامه یا گذرنامه.
- احراز هویت آنلاین: برخی ارائهدهندگان از روشهای احراز هویت آنلاین مانند ارسال ویدئو یا تماس تصویری استفاده میکنند. البته ممکن است برخی دیگر از ارائه دهندگان از شما بخواهند به یک مرکز خدماتی مراجعه کنید تا تا هویت شما به صورت حضوری تأیید شود.
4- دریافت گواهی امضای دیجیتال
پس از تأیید هویت، یک گواهی امضای دیجیتال برای شما صادر میشود. این گواهینامه شامل کلید عمومی و خصوصی شماست و به شما اجازه میدهد اسناد را به صورت دیجیتال امضا کنید. گواهینامه دیجیتال ممکن است به صورت یک فایل دیجیتال یا یک توکن سختافزاری (مانند یک USB) ارائه شود.
5- نصب و راهاندازی نرمافزار
بسیاری از ارائهدهندگان خدمات امضای دیجیتال نرمافزارهای مخصوصی برای امضای دیجیتال ارائه میدهند. این نرمافزارها را دانلود و نصب کنید. در صورت استفاده از توکن سختافزاری، ممکن است نیاز به نصب درایورهای مخصوص داشته باشید.
6- استفاده از امضای دیجیتال
پس از نصب و راهاندازی نرمافزار و دریافت گواهینامه دیجیتال، میتوانید از امضای دیجیتال خود برای امضای اسناد الکترونیکی استفاده کنید. برای این کار، اسناد را در نرمافزار مخصوص باز کرده و فرآیند امضای دیجیتال را انجام دهید.
انواع سرویس امضای دیجیتال :
سرویسهای امضای دیجیتال را میتوان به طور کلی در دو دسته سرویسهای مبتنی بر PKI و سرویسهای مبتنی بر کلید خصوصی دستهبندی کرد:
- 1- سرویسهای مبتنی بر PKI:
• سرویسهای امضای دیجیتال سازمانی: این سرویسها توسط مراکز صدور گواهی معتبر (CA) ارائه میشوند و برای سازمانها و شرکتهایی مناسب هستند که به دنبال راه حلی امن و قابل اعتماد برای امضای دیجیتال اسناد و مدارک خود هستند.
• سرویسهای امضای دیجیتال ابری: این سرویسها توسط شرکتهای ثالث ارائه میشوند و برای افراد و سازمانهایی مناسب هستند که به دنبال راه حلی آسان و مقرون به صرفه برای امضای دیجیتال اسناد و مدارک خود هستند. - 2- سرویسهای مبتنی بر کلید خصوصی:
• سرویسهای امضای دیجیتال مبتنی بر نرمافزار : این سرویسها به شما امکان میدهند تا از طریق نرم افزار امضای دیجیتال نصب شده بر روی گوشی موبایل خود، اسناد و مدارک را امضا کنید.
• سرویسهای امضای دیجیتال مبتنی بر سختافزار: این سرویسها به شما امکان میدهند تا از طریق دستگاههای سختافزاری، مانند توکن USB، اسناد و مدارک را امضا کنید.
انتخاب نوع سرویس امضای دیجیتال مناسب:
انتخاب نوع سرویس امضای دیجیتال مناسب به نیازها و انتظارات شما بستگی دارد. برخی از عوامل مهمی که باید در نظر بگیرید عبارتند از:
- سطح امنیت: اگر به دنبال راه حلی امن برای امضای دیجیتال اسناد و مدارک خود هستید، باید از سرویسهای مبتنی بر PKI استفاده کنید.
- سهولت استفاده: اگر به دنبال راه حلی آسان و مقرون به صرفه برای امضای دیجیتال اسناد و مدارک خود هستید، میتوانید از سرویسهای مبتنی بر کلید خصوصی استفاده کنید.
- قابلیتها و امکانات: برخی از سرویسهای امضای دیجیتال، قابلیتها و امکانات بیشتری را نسبت به سایر سرویسها ارائه میدهند.
امضا الکترونیکی با گوشی
امضای الکترونیکی با گوشی (بهتر است بگوییم امضای دیجیتال با گوشی) یکی از فناوریهای نوین است که به کاربران امکان میدهد تا اسناد و مدارک خود را به صورت دیجیتال و با استفاده از تلفن همراه امضا کنند. این فناوری باعث افزایش سرعت و کارایی در فرایندهای اداری و قانونی میشود و نیاز به حضور فیزیکی یا استفاده از کاغذ را کاهش میدهد. با نصب نرمافزارهای مخصوص امضای دیجیتال بر روی گوشیهای هوشمند، کاربران میتوانند به سادگی و با امنیت بالا امضای خود را به اسناد الکترونیکی اضافه کنند و از مزایای این روش مدرن بهرهمند شوند. در ادامه با نرم افزار امضای دیجیتال اندروید فراشناسا آشنا می شویم.
گواهی برای کاربر لاگین شده نیست یعنی چه؟
اخطار گواهی برای کاربر لاگین شده نیست معمولاً به این معناست که کاربر وارد شده به سیستم فاقد گواهی دیجیتال معتبر است. گواهی دیجیتال یک ابزار امنیتی است که برای احراز هویت کاربران و تأیید اصالت اطلاعات در محیطهای دیجیتال استفاده میشود. این پیام ممکن است به دلایل مختلفی ظاهر شود، از جمله:
- عدم وجود گواهی دیجیتال: کاربر ممکن است هیچ گواهی دیجیتالی نداشته باشد.
- گواهی منقضی شده: گواهی دیجیتال کاربر ممکن است منقضی شده باشد و نیاز به تمدید داشته باشد.
- گواهی نادرست یا نامعتبر: گواهی کاربر ممکن است به درستی نصب نشده باشد یا به هر دلیلی نامعتبر باشد.
- تنظیمات نادرست: ممکن است تنظیمات سیستم یا نرمافزار به درستی پیکربندی نشده باشد تا گواهی دیجیتال کاربر را تشخیص دهد.
برای رفع این مشکل، کاربر باید اقدام به دریافت یا بهروزرسانی گواهی دیجیتال خود کند و اطمینان حاصل کند که گواهی به درستی در سیستم نصب و پیکربندی شده است.
مزایای امضای دیجیتال و سرویس آن در کسب و کارها چیست؟
امضای دیجیتال دارای مزیتهای متعددی است. لذا، سرویس امضای دیجیتال هم میتواند تاثیر بسزایی در حفظ حریم شخصی افراد و جلوگیری از بسیاری از خطرهای امنیتی مشتریان شما داشته باشد. مزیتهای امضای دیجیتال را به تفکیک به صورت زیر میخوانید:
1- عدم انکار تعهد
عدم انکار یا به طور خاصتر، عدم انکار مبدا امضا، جنبهی مهمی از امضای دیجیتال است. با توجه به این ویژگی، نهادی که برخی از اطلاعات را امضا کرده، نمیتواند در زمان بعدی، امضای خود و یا دیگری را انکار کند. به طور مشابه، دسترسی به کلید عمومی تنها یک طرف قراداد را قادر به جعل امضای معتبر نمیکند.
2- تضمین صحت دادهها
اگر قرار است هر گونه تغییری در محتوای سند امضاشده ایجاد کنید، این کار ناشدنی و غیر ممکن است. زیرا، تکنیک ریاضی که در امضای دیجیتال و سرویس آن وجود دارد، باعث عدم دستکاری دادهها میشود. به همین دلیل است که به محض ایجاد تغییر، این موضوع به سادگی قابل تشخیص خواهد بود. بنابراین به طور کلی، امکان جعل یا تغییر اسناد بعد از استفاده از امضای دیجیتال، غیر ممکن است.
در واقع هر گونه اصلاح و یا تغییر در سند، یکپارچگی دادههای آن را از بین خواهد برد و این موضوع، آشکار است.
3- صرفهجویی در زمان فعالیت کسب و کار
امضای دیجیتال و استفاده از سرویس آن باعث صرفه جویی در زمان میشود. برای مثال، دیگر لازم نیست منتظر بمانید تا مشتریان برای آن امضا به شرکت شما برگردند. زیرا، سرویس امضای دیجیتال تضمین میکند که کسب و کارها با کاهش هزینه و زمان در اسناد و قراردادهایی که با کلیک یک دکمه امضا میشوند، صرفه جویی میکنند.
در نظر داشته باشید که صرفه جویی زیادی در هزینه و زمان وجود دارد. به خصوص در زمانی که فرد مورد نیاز برای امضا در یک منطقه جغرافیایی متفاوت است.
تقریباً، فوراً مشتریان شما میتوانند اسناد را از هر منطقه جغرافیایی امضا کنند. امضای دیجیتال چه تبلت، تلفن یا رایانه باشد؛ میتواند به طور یکپارچه تضمین کند که این کار خستهکننده در عرض چند دقیقه به طور ایمن به پایان میرسد.
4- صرفه جویی در هزینههای مستقیم و غیرمستقیم
با استفاده از امضای دیجیتال و سرویس آن، بسیاری از شرکتها نیز صرفهجویی قابل توجهی در هزینههای مستقیم (با هزینه کم یا بدون هزینه) مانند هزینه جوهر، کاغذ، چاپ، اسکن، حمل و نقل و تحویل یا هزینههای سفر مشاهده میکنند. همچنین در سایر هزینههای غیرمستقیم مانند بایگانی، دریافت مجدد دادهها، بایگانی یا ردیابی صرفه جویی میشود.
5- کارایی بسیار بهتر در فرآیند کار سازمان
امضای دیجیتال و سرویس آن، کارایی بهتری را در فرآیند کار شرکتها تضمین میکند. چون، مدیریت و ردیابی اسناد با تلاش و زمان کمتر، آسان تر میشود که سهم بسزایی در استفاده موثر از منابع موجود برای توسعه شرکت دارد.
در حقیقت، بسیاری از مزیتهای امضای دیجیتال به سرعت بخشیدن به روند کار کمک میکنند. به عنوان مثال، اعلانهای ایمیل به فرد یادآوری میکند که امضا کند. در حالی که ردیابی وضعیت، به دانستن اینکه سند در کدام مرحله است کمک میکند.
6- تجربه بهتر مشتری از فرآیند خدمات سازمان
سرویس امضای دیجیتال، راحتی امضای اسناد مهم را در جایی که مشتری یا شخصی که امضا میکند، فراهم میکند. زیرا، فروشندگان به اجبار، منتظر مراجعه مشتری به بانک یا دفتر نیستند و مشتریان میتوانند اسناد متعددی را در درب منزل امضا کنند.
این شرایط بهویژه در مناطق دورافتاده و شهرستانهای کوچکتر که خدمات بهبودیافته و شخصیسازی شده را ارائه میکنند؛ ایدهآل است. به طوری که مشتری این آزادی را دارد که در هر جایی حضور داشته و با یک شرکت تعامل داشته باشد. در نتیجه، سرویس امضای دیجیتال، خدمات و فرآیند درآمدزایی مشاغل را بسیار آسانتر، سریعتر و کاربرپسندتر کند.
7- افزایش امنیت
وقتی صحبت از امضا می شود، اصالت و امنیت افراد متعهد و شرکتها در اولویت قرار میگیرند. در طی فرآیند استفاده از سرویس امضای دیجیتال، خطر تکرار یا تغییر خود سند کاهش مییابد و تضمین میشود که امضاهای تأیید شده، معتبر و قانونی هستند.
در طی این فرآیند به امضاکنندگان پین، رمز عبور و کدهایی ارائه میشود که میتوانند هویت و امضای خود را تایید کنند. دادههایی که در گواهی امضا هستند؛ تاریخ و زمان امضا را به همراه مسیر سند نشان میدهند و در نهایت، خطر دستکاری یا تقلب را برای حفظ دادههای محرمانه به حداقل میرسانند.
به طور خلاصه، ویژگیهای امنیتی که سرویس امضای دیجیتال دارد؛ تضمین میکند که اسناد، بدون مجوز تغییر نکرده اند.
چالشها و آینده امضای دیجیتال
امضای دیجیتال با وجود مزایای فراوان، با چالشهایی هم روبرو است. مثلاً همین که نیاز به دریافت برنامه امضای دیجیتال داریم که باید با سامانههای مختلف نیز سازگار باشد. علاوه بر این، مسائل مربوط به امنیت و حریم خصوصی نیز از دغدغههای اصلی است. هر گونه نقص امنیتی میتواند منجر به سوءاستفاده از اطلاعات و امضاهای دیجیتال شود، بنابراین اطمینان از امنیت و اصالت این ابزارها بسیار مهم است.
دیگر چالش موجود، پیچیدگی و مشکلات فنی مرتبط با دانلود نرم افزار امضای الکترونیک همراه در نقاط مختلف جهان است. تفاوت در استانداردها و قوانین مربوط به امضای دیجیتال در کشورهای مختلف میتواند باعث چنین مسائلی باشد؛ لذا تطبیق با قوانین محلی و بینالمللی، نیاز به ارتقای مداوم دانش فنی و آگاهی از مقررات جدید برای هر سازمانی که چنین خدماتی ارائه میدهد ضروری است.
آینده امضای دیجیتال
آینده امضای دیجیتال باتوجهبه پیشرفتهای فنّاوری و نیاز به امنیت بیشتر، بسیار روشن به نظر میرسد. پیشبینیها نشان میدهند که استفاده از امضای دیجیتال در تمامی جنبههای زندگی، از معاملات تجاری تا امضای دیجیتال اسناد رسمی، به یک استاندارد جهانی تبدیل خواهد شد. همچنین، افزایش تعداد کاربران و شرکتهایی که به دانلود برنامه امضای دیجیتال اسناد روی میآورند، از جمله روندهای مهم آینده است.
هوش مصنوعی و بلاکچین نقش حیاتی در پیشرفت امضای دیجیتال خواهند داشت. هوش مصنوعی با تحلیل دادهها و شناسایی الگوهای رفتاری، امنیت و دقت در امضای دیجیتال را افزایش میدهد. بلاکچین نیز با ایجاد یک سامانه غیرمتمرکز و امن، بستر مناسبی برای ذخیره و تأیید امضای دیجیتال اسناد رسمی فراهم میکند. ترکیب این دو فناوری، امنیت و کارآمدی امضای دیجیتال را به سطح بالاتری خواهد رساند.