تشخیص هویت چشم (با هوش مصنوعی) و بررسی کاربرد، مزایا و معایب

تشخیص هویت چشم یکی از مسائل مهم در دنیای فناوری و اطلاعات است که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه کاربران بود. چرا که شناسایی هویت با عنبیه چشم افراد در کنار امنیت، سرعت و سهولت بالا سبب می‌شود تا کاربران یک سیستم از مدارک شناسایی خود اطمینان کافی داشته باشند و هم نهاد مورد نظر به درستی اطلاعات کاربران یا مشتریان خود دسترسی داشته باشد.

در این مطلب به بررسی تشخیص هویت از روی عنبیه چشم، نحوه کارکرد، مزایا و معایب آن می‌پردازیم.

تشخیص هویت چشم چیست؟

تشخیص هویت چشم (Iris recognition) یا تشخیص عنبیه یک فناوری است که با نور مرئی یا نزدیک به مادون قرمز، عنبیه چشم فرد اسکن می‌شود. پس از اسکن عنبیه، تقریبا از 240 الگو و ویژگی برای تجزیه و تحلیل اسکن استفاده می‌شود.

عنبیه چشم یکی از انواع بیومتریک‌ها است. پس در روش‌های احراز هویت بیومتریک، از عنبیه چشم می‌توان برای شناسایی هویت افراد استفاده کرد.

این داده‌های حاصل از تجزیه به یک الگو یا اطلاعات ریاضی حاوی جزئیات روی عنبیه تبدیل می‌شوند که با پایگاه داده، مرجع الگوهای عنبیه برای اهداف شناسایی یا تأیید مقایسه می‌شوند.

در مطلب زیر، چیستی احراز هویت بیومتریک و انواع آن را بررسی کردیم.

حتما بخوانید: احراز هویت بیومتریک چیست؟

تشخیص هویت بر اساس عنبیه چشم چگونه است؟

برای پی بردن به چگونگی تشخیص هویت چشم بر اساس عنبیه، شاید بد نباشد ابتدا نگاهی به تاریخچه‌ی این تکنولوژی بیاندازیم. در سال 1980 بود که دو پزشک با بررسی عنبیه چشم و ویژگی‌های آن دریافتند که هیچ دو چشمی کاملا شبیه یکدیگر نیست.

آن‌ها بیان کردند که هیچ دو اثر انگشتی کاملا شبیه هم نبوده و حتی در دوقلوهای یکسان نیز اثر انگشت‌ها متفاوت است. بخش زیادی از کارایی گسترده تشخیص هویت چشم به دلیل ویژگی‌های خاص عنبیه‌ی انسان‌ها است. این ویژگی‌ها عبارتند از:

• عنبیه ماهیچه‌ای از چشم انسان است که می‌تواند میزان نوری را که به شبکیه می‌رسد، کنترل کند.
• این عنبیه است که رنگ چشم را تعیین می‌کند. تعیین رنگ چشم به میزان رنگدانه ملانین آن بستگی دارد.
• مانند معیارهای دیگر بیومتریک‌ قابل مقایسه در انسان، ارزش تشخیص عنبیه در منحصر به فرد بودن و غیر قابل تکرار بودن آن است.

مقایسه فرآیند تشخیص هویت چشم و احراز هویت سنتی

تا پیش از این تکنولوژی، احراز هویت به صورت سنتی و با روش‌هایی به غیر از تشخیص هویت با عنبیه چشم انجام می‌شد که چندان دقت بالایی نداشت. امکان جعل و تقلب در آن‌ها بسیار بود و هزینه و زمان بسیاری را نیز لازم داشت. این مسئله در طی سال‌های متمادی باعث مشکلات متعددی می‌شد. مشکلاتی اعم از بی‌دقتی، امکان جعل هویت و تقلب، زمان‌بر بودن و امنیت پایین.

هم اکنون، افزون بر عنبیه چشم و ویژگی‌های آن، از اعضای دیگر بدن انسان برای شناسایی هویت استفاده می‌شود. در واقع، سیستمی به نام سیستم بیومتریک با خلاقیت، امنیت و هوشمندی خود به بررسی هویت افراد بر اساس ویژگی‌های صورت می‌پردازید. سیستم احراز هویت بیومتریک فراشناسا یکی از این سیستم‌ها است.

تشخیص هویت در فراشناسا به چه صورت است؟

فراشناسا یکی از قوی‌ترین سیستم‌های احراز هویت را دارا است که با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی (تشخیص چشم، تشخیص چهره بیومتریک و …) به شناسایی هویت کاربران می‌پردازد.

پلتفرم فراشناسا براساس داده‌های بیومتریک همچون چشم، اثر انگشت، چهره فرد، صدا، کف دست، هندسه رگ‌ها، DNA و داده بیومتریک امضا در احراز هویت استفاده می‌کند.

در این سیستم، تنها با استفاده از ویژگی‌های عنبیه چشم به احراز هویت پرداخته نمی‌شود؛ بلکه آگاهی و زنده بودن فرد نیز اهمیت بسیار زیادی دارد.

کاربردهای تشخیص هویت بر اساس عنبیه چشم

مهم ترین کاربردی که برای تشخیص هویت بر اساس عنبیه چشم وجود دارد، افزایش امنیت است. همانطور که گفته شد، ویژگی‌های موجود در عنبیه چشم‌ها منحصر به فرد است و باعث افزایش امنیت می‌شود. در حالی که در نهادهای مختلفی همچون بانک‌ها، اداره گذرنامه، سازمان‌های قضایی و … از سیستم‌های سنتی برای احراز هویت استفاده می‌کنند.

شناسایی هویت براساس داده‌های بیومتریک چشم، ویژگی‌های صورت، اندازه لب‌ها، بینی و … باعث افزایش امنیت و پیشگیری از جعل هویت و تقلب می‌شود. از سوی دیگر، در روش تشخیص هویت بیومتریک بر اساس ویژگی‌های صورت مانند چشم، سرعت و سهولت دسترسی نیز مد نظر قرار می‌گیرد.

در حالی که برای احراز هویت سنتی نیاز است تا کاربران به مراکز احراز هویت مراجعه کرده و زمان زیادی را صرف تشخیص و تایید هویت خود کنند. اما در احراز هویت بیومتریک که بر اساس داده‌های چهره، رفتارهای فرد و مشخصات فیزیکی صورت می گیرد؛ نه تنها باعث کاهش وقت می‌شود، بلکه امنیت را بیش از پیش افزایش می‌دهد.

مزایای تشخیص هویت با عنبیه چشم

تشخیص هویت از روی چشم، یکی از روش‌های سیستم تشخیص چهره در هوش مصنوعی است. بر همین اساس است که این فناوری می‌تواند تاثیر مثبتی بر روی فرآیند شناسایی افراد و جلوگیری از جعل هویت داشته باشد. در بخش زیر، مزیت‌های اسکن عنبیه چشم یا همان تشخیص هویت با عنبیه را بررسی کردیم:

• افزایش دقت: همانطور که گفته شد، به دلیل اینکه ویژگی‌های عنبیه چشم در هر فرد منحصر به فرد بوده؛ دقت این روش در مقابل روش‌های سنتی بسیار بیشتر است.
• تشخیص زنده بودن: یکی از مواردی که در روش‌های سنتی مورد بی‌توجهی قرار می‌گرفت، امکان جعل هویت با استفاده از عکس بود. در واقع، فرد ممکن بود برای جعل هویت از عکس افراد برای دزدیدن هویت آن‌ها استفاده کند. اما در احراز هویت بر اساس عنبیه چشم، رفتار زنده فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد. حرکت پلک‌ها، لب‌ها، حرکت دست‌ها و … معیاری برای زنده بودن فرد در احراز هویت است.
• سرعت تطبیق: سرعت تطبیق در این روش احراز هویت بالاتر است. همین مساله، سرعت تشخیص هویت را افزایش داده و به کاربران و کارفرمایان کمک می‌کند.
• انعطاف پذیری بالا: روش تشخیص هویت از روی چشم و صورت، انعطاف پذیری بالاتری دارد. دوربین‌های مادون قرمز کمک می‌کند تا اگر کاربر در نور کم باشد، باز هم احراز هویت آن با دقت انجام شود.
• بدون تماس: در این روش هیچ تماسی صورت نمی‌گیرد. حتی برای احراز هویت، نیازی به برقراری تماس با دستگاه نیست.

معایب استفاده از تشخیص هویت از طریق عنبیه چشم

• هزینه زیاد: ساخت و فراهم کردن سیستم‌های احراز هویت با اسکن عنبیه چشم نیاز به صرف هزینه بسیاری دارد.
• قابل حرکت بودن سوژه: برای اسکن دقیق عنبیه چشم کاربر باید بی‌حرکت و مستقیم، رو به دستگاه بایستد.
• بازتاب: بازتاب حاصل از لنزهای تماسی و عینک ممکن است باعث ایجاد اختلال در احراز هویت بیومتریک چشم شود. پس نیاز است که این موضوع مدنظر قرار گیرد.
• فاصله سوژه تا دستگاه: رعایت حداقل فاصله چشم تا دستگاه یکی از مهم‌ترین مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

سوالات متداول