پاسخ این سوال که امضای دیجیتال چیست و نحوه کار امضای دیجیتال چگونه است؟ برای بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌ها، روشن است. چون در حال حاضر امکانی فراهم شده است تا بتوان از امضای دیجیتال انلاین در ایران استفاده شود. با این حال، بانک‌های تازه‌تاسیس و یا شرکت‌های بیمه ممکن است همچنان امضاء دستی را روشی موثر برای احراز هویت بدانند. چرا که از مزایای امضای دیجیتال بی خبر هستند. امضاء الکترونیک و امضای دیجیتال به ترتیب هر کدام دارای سطح امنیت متوسط و بالا هستند. در صورتی که به دنبال راهکاری مطمئن برای جلوگیری از فاش شدن اطلاعات در قراردادهای خود هستید، از Digital signature استفاده کنید. همراه ما باشید تا مزیت‌ها و کاربردهای امضا دیجیتال، قوانین و نحوه دریافت آن را بررسی کنیم.
انواع امضا
بخاطر گسترده‌تر شدن قراردادها و معاملات کلان کشوری و البته جهانی، امضاء کاغذی جای خودش را به نوادگان خودش یعنی امضاء الکترونیک و امضای دیجیتال داده است. امنیت آن‌ها بیشتر است و امکان جعل آن‌ها کمتر خواهد بود.
امضای الکترونیک
امضای الکترونیک چندین نوع دارد. یک نوع از آن، همان اسکن امضای کاغذی ما است که این اسکن را خودمان انجام می‌دهیم. و یا توسط دستگاه‌هایی به نام سیگنچرپد که احتمالا دست افراد پستچی زیاد دیدید؛ امضای الکترونیک ما ثبت می‌شود.
یک نوع دیگر از امضای الکترونیک، استفاده از پسورد یا گذرواژه است. امضای الکترونیک دو نوع دیگر هم دارد که از امنیت پایینی برخوردار هستند. نوع دیگر آن، امضای الکترونیک که امضای بیومتریک هم نام دارد. این نوع امضا با احراز هویت، از طریق ویژگی‌های بیومتریک هر فرد یا همان ویژگی‌های منحصربه‌فرد زیست‌شناختی او مانند اثر انگشت یا اسکن چشم انجام می‌شود.
از این مدل امضا در موبایل‌های هوشمند و سیستم اتوماسیون اداره‌ها بسیار استفاده می‌شود. اما نوع آخر امضاء الکترونیک، امضای دیجیتال است که باید به طور جداگانه تعریف شود.
در حقیقت خود مفهوم امضای الکترونیک همان امضای دستی است. با این تفاوت که امضای الکترونیک بر روی بستر اینترنت و در قالب داده و یا دیتا قرار می‌گیرد.
امضای دیجیتال
امضای دیجیتال یک نوع رمزگذاری نامتقارن محسوب می‌شود. چون در رمزنگاری متقارن، کلیدهای رمزگذاری و رمزگشایی ممکن است که مشابه هم باشند و یا ممکن است که رابطه خیلی ساده‌ای بین آن‌ها باشد. در صورتی که رمزگذاری نامتقارن به دو کلید خصوصی و عمومی وابسته است. در این نوع از رمزگذاری، به جای یک کلید مشترک یا مشابه از یک جفت‌کلید یا همان کلید عمومی و خصوصی استفاده می‌شود.
ویدیو آموزشی امضای دیجیتال
آنچه که در این ویدئو خواهید دید:
انواع امضای الکترونیک، معرفی امضای دیجیتال، دلایل استفاده از امضای دیجیتال، فرآیندی که در حین استفاده از امضاء دیجیتال اتفاق می‌افتد، مزیت‌هایی که به همراه دارد و اطلاعات دقیق درباره گواهی امضاء دیجیتال در این ویدئو توضیح داده می‌شود. اگر مایل هستید تا بدانید که چه اتفاقی بعد از Digital signature رخ می‌دهد، این ویدئو را تماشا کنید.
امضای دیجیتال چیست ؟ (تعریف ساده و معتبر)
امضا دیجیتال یک روش قابل اعتماد برای تضمین اسناد و مدارک به صورت آنلاین است. از ابتدای آذرماه سال 1391، کارایی امضای دیجیتالی در ایران بیشتر شد. چون امضا دیجیتال انلاین لازمه‌ی زیرساخت تجارت و دولت الکترونیک بوده و جایگزینی برای آن پیدا نشده است. برخی از افراد، این تصور را دارند که Digital signature همان امضای دستی است که تنها از آن تصویربرداری شده است. در حالی که امضاء دیجیتال آنلاین در نوع اسناد الکترونیک می‌تواند ظاهر غیر ثابت و غیر یکسانی داشته باشد و فقط به صورت زدن تیک تایید باشد. به همین خاطر می‌توان گفت که ماهیت Digital signature چیزی فراتر از امضای دستی است.
تفاوت امضای الکترونیکی و امضای دیجیتال
سطح امنیتی که امضاء الکترونیک دارد، به مراتب بیشتر از امضاء دستی و کمتر از امضای دیجیتال است. همین تمایز در میزان سطوح امنیتی امضاء الکترونیکی و امضای دیجیتال سبب می‌شود تا تفاوت‌هایی با یکدیگر داشته باشند. امضاء الکترونیک همانند امضای دیجیتالی از رمزنگاری نامتقارن استفاده نمی‌کند و دارای کلید عمومی و خصوصی نیست. به همین خاطر است که امضای الکترونیکی از سطح امنیتی کمتری برخوردار می‌باشد. با این حال، افراد بسیاری هستند که امضای الکترونیکی و نوع دیجیتال را به جای یکدیگر استفاده می‌کنند.
اهداف امضای دیجیتال چیست ؟
در حقیقت، کاربرد و کارایی بالای امضای دیجیتالی با توجه به اهدافی که دارد، شناخته می‌شود. احراز هویت، انکار ناپذیری و تضمین صحت داده‌ها جزو اهداف Digital signature به شمار می‌روند. اهداف امضاء دیجیتال با استفاده از طرح‌های ریاضی محقق می‌شود.
1. احراز هویت | هدف امضا دیجیتال
با استفاده از احراز هویت می‌توان مانع از دسترسی افراد جعل کننده به اسناد و مدارک الکترونیک شد. امضای دیجیتالی هم می‌تواند در راستای تحقق احراز هویت در سیستم‌های امنیتی رویکرد منحصربه‌فردی داشته باشد. به همین خاطر، دیگر نیازی نیست تا فرد دریافت کننده به دنبال راهکار دیگری برای اطمینان از تعیین و تایید هویت فرد باشد.
2. انکار ناپذیری | هدف امضا دیجیتال
افراد سودجو بعد از امضا کردن دستی فرم‌های بانکی به دنبال راهی برای عدم پذیرفتن مسئولیت‌هایی هستند که برعهده‌ی آن‌ها است. درصد کمی از افراد سودجو می‌توانند یک معامله را فسق کنند. با این حال، بسیاری از بانک‌ها و مراکز تجارت الکترونیک به یک سند قانونی پایدار نیاز دارند. وجود این سند قانونی پایدار، احتمال ریسک در معاملات را به صفر می‌رساند. امضای دیجیتال که از سال 91 در کشور رایج شد، انکار ناپذیری افراد سودجو را بعد از عقد قرارداد به صفر رساند.
3. تضمین صحت داده‌ها | هدف امضا دیجیتال
با وجود امضای دیجیتالی دیگر نیازی به اثبات دستکاری نشدن اطلاعات دو طرف قرارداد در معاملات نیست. چون یکی از رویکردهای امضاء دیجیتال، تضمین درستی داده‌هایی است که ارائه شده اند. بنابراین، هیچ کدام از طرفین یک قرارداد نمی‌توان دسترسی مبتنی بر تغییر زمان اعتبار و اطلاعات داشته باشند.
نحوه کار امضای دیجیتال چگونه است ؟
امضای دیجیتالی آنلاین با پروتکل PKI رمزنگاری می‌شود. در حقیقت، پروتکل PKI با استفاده از الگوریتم ریاضی می‌تواند فرآیند رمزنگاری را به طور خاصی انجام بدهد. در این فرآیند رمزنگاری، دو عدد طولانی استفاده می‌شود. یکی از این اعداد، کلید عمومی است و عدد دیگر هم کلید خصوصی است. نگهداری و حافظت از کلید خصوصی برای جلوگیری از فاش شدن اطلاعات، اهمیت بسیار زیادی دارد. در صورتی که کلید عمومی را در اختیار سایر افراد هم قرار داد.
به طور کلی، کلید خصوصی در بخشی از ساختار کلید عمومی قرار دارد. درست زمانی که از امضای دیجیتالی برای سند استفاده می‌کند، پای کلید بخش خصوصی در میان است. سپس، داده‌ای که سازگاری با سند امضاشده دارد، با کمک الگوریتم ریاضی هش و سپس، رمزنویسی می‌شود. نتیجه رمزنگاری کلید خصوصی، یک داده رمزنگاری شده خواهد بود. در این داده، زمان اعتبار امضا دیجیتال آنلاین مشخص است. پس از گذشت زمان اعتبار، دیگر آن داده رمزنگاری شده اهمیت و اعتباری ندارد.
بررسی فرآیند امضای دیجیتال
کلید خصوصی تنها در اختیار دارنده، و کلید عمومی در اختیار همه افرادی که با دارنده کلید خصوصی در ارتباط هستند؛ قرار می‌گیرد. 2 کلید عمومی و خصوصی با یکدیگر متفاوت هستند و با استفاده از روابط خاص ریاضی محاسبه می‌شوند و رابطه بین‌شان به طوری است که کشف کلید خصوصی با داشتن کلید عمومی غیرممکن است. در نهایت، هر کدام از مراحل رمزگذاری و رمزگشایی با کدوم کلید انجام شوند، به کاربرد و پروتکل مورد نظر بستگی دارد.
به طور کلی، در این مدل رمزگذاری باید اعتماد کافی به مخفی نگه داشته شدن کلید خصوصی توسط فرستنده پیام یا سند یا داده یا غیره و غیره، وجود داشته باشد. البته این فرآیندی که گفتیم اتفاقی است که در پشت صحنه رخ می‌دهد و آنچه که ما می‌بینیم همان ارسال و دریافت پیام است. استفاده از امضای دیجیتال، اطمینان ما را از چندین سو جلب می‌کند:
- داده دقیقا همون‌طوری که ارسال شده، بدون هیچ تغییر یا خدشه‌ای، به دست گیرنده رسیده است.
- داده مطمئنا توسط کسی که ادعا می‌کند فرستنده پیام است، فرستاده شده.
- فرستنده نمی‌تواند در آینده، حرف خودش را نقض کند.
استفاده از امضای دیجیتال در هر سطحی از شخصی گرفته تا کلان، کشوری، بین المللی و برای انواع مختلف داده‌های الکترونیک امکانپذیر است.
مزایای امضای دیجیتال
همانطور که ماهیت امضای دیجیتال با امضای دستی متفاوت است، مزایای این دو نوع روش هم نسبت به یکدیگر متمایز هستند. صرفه جویی در زمان، افزایش امنیت و حریم شخصی، یکپارچه بودن داده‌ها و محرمانه بودن آن‌ها در لیست مزیت‌های متمایز کننده امضای دیجیتالی قرار دارد.
1. صرفه جویی در زمان
صرفه جویی در زمان، اولین مزیت امضای دیجیتال است. پیش از استفاده گسترده از امضای دیجیتال، افراد به ناچار مجبور بودند تا زمان زیادی را صرف پیمودن مسافت برای امضا کردن قرارداد، اختصاص بدهند. در حالی که امروزه، افراد به سادگی می‌توانند فرم‌های مالی را به سادگی و در کمترین زمان، امضا کنند. البته منظور از امضا همان امضای دیجیتال است که به منظور احراز هویت و جلوگیری از انکار ناپذیری انجام می‌شود.
2. افزایش امنیت و حفظ حریم خصوصی
حفظ حریم خصوصی طرفین قرارداد در لیست مزایای امضای دیجیتالی قرار دارد. به گونه‌ای که هر فرد بعد از ارائه امضای دیجیتال، دیگر نمی‌تواند راه دسترسی برای تغییر داشته باشد. در نهایت، هیچ گونه اعتراضی مبتنی بر عدم تطابق فرم اولیه و پایانی قرارداد وجود نخواهد داشت.
از سوی دیگر، تعداد مراجعان به مراکز قضائی در خصوص تغییر و تعدیل قرارداد وجود نخواهد داشت. لازم به ذکر است، مراجع اینترنتی که از روش‌های بهتری به جای امضاء سنتی استفاده می‌کردند که با وجود امضا دیجیتال آنلاین از سطح امنیتی کمتری برخوردار هستند. به همین خاطر، اکثر مراجع قضائی، تنها امضا دیجیتال انلاین را بهترین راه برای جلوگیری از دست‌بُرد به اطلاعات می‌دانند.
3. یکپارچگی داده‌ها
داده‌هایی که برای تایید هویت فرد در امضای دیجیتالی ارائه می‌شوند، ماهیت ثابتی دارند. در صورتی در گذشته، اگر تطابق میان امضاهای فرد در فرم‌های تاییدنامه وجود نداشت، احتمال سوء استفاده فرد دیگری بسیار زیاد بود. از سوی دیگر، تنها شکل ظاهری امضای دستی نمی‌توانست اثبات کند که دقیقا چه کسی آن را امضا کرده است.
4. محرمانه بودن داده‌ها
اطلاعات و داده‌هایی که در فرم‌ها میان فرد ارسال کننده و دریافت کننده، ارائه می‌شود؛ نباید در دسترس سایر عموم افراد قرار بگیرد. این اصل مهم و اساسی که باعث جلوگیری از لو رفتن و تحریف اطلاعات می‌شود، با استفاده از امضای دیجیتال انلاین کاملا برقرار است. یعنی بعد از امضای الکترونیکی، تنها دو فرد می‌دانند که چه اطلاعات مهمی میان آن‌ها تبادل شده است.
5. صرفه جویی در هزینه‌ها
با ورود امضای دیجیتال الزامی برای سفر کاری نیست. حتی نیازی نیست که ساعتهای زیادی را در ترافیک منتظر ماند و حرص هزینه بالای بنزین ماشین را خورد! از سوی دیگر، میزان مصرف کاغذها برای تبادل اطلاعات در حین عقد قرارداد بسیار کاهش پیدا می‌کند. به بیانی ساده‌تر، امضای الکترونیکی می‌تواند طبیعت و انسان‌ها را به طور معجزه‌آسایی نجات بدهد.
مزایای امضای دیجیتال در کسب و کارها چیست؟
با یک ویدئوی کاربردی، درباره تاثیر و مزیت امضای دیجیتالی در کسب و کارها به طور کامل صحبت می‌کنیم. به احتمال زیاد، شما هم بعد از استفاده از امضاء دیجیتال می‌توانید سرعت رشد کسب و کار خود را چندین برابر کنید. در برخی از کشورهای دنیا، امضاء دیجیتال دارای اهمیت و تاثیر یکسانی همانند امضای دستی است.
جالب است بدانید که با ورود امضای دیجیتالی به فضای کسب و کارها، آسیب به محیط زیست و مصرف سرانه انرژی به مرور کمتر خواهد شد. شما می‌توانید این ویدئو را در بخش زیر مشاهده کنید:
https://www.aparat.com/v/aUJdiکاربرد امضای دیجیتال چیست ؟
امضای دیجیتال به طور گسترده در انجام بسیاری از خدمات از راه دور، آنلاین و غیر حضوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی ارتباط G2G هم می‌تواند از مزایای امضای دیجیتالی بهره مند شود. هر چه زمان بیشتری بگذرد، رویکرد منعطف امضاء دیجیتال بیشتر خواهد شد.
1. کاربرد امضای دیجیتال در دولت
امضای دیجیتال انلاین در دولت الکترونیک به شکل گسترده‌ای می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. خدمات دولت به شهروند، دولت به بنگاه‌های اقتصادی، دولت به کارکنان و حتی دولت به دولت با استفاده از امضای دیجیتالی انجام می‌شوند. مشخص است که در هر کدام از این موارد، نیازی به مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت نیست و تنها از سرویس‌های رمزنگاری PKI استفاده می‌شود.
2. کاربرد امضای دیجیتال در بهداشت
در دوران همه‌گیری کرونا، انعطاف پذیری امضای دیجیتال در حوزه بهداشت افزایش یافت. به طوری که بسیاری از پزشکان برای احراز هویت خود از امضا دیجیتال استفاده می‌کنند. در مقابل، افرادی هم که تصمیم دارند تا به پزشکان اینترنتی مراجعه کنند، از انتخاب خود اطمینان کامل دارند. در این شرایط، احتمال سرقت اطلاعات و یا سوء استفاده افراد متقلب که خود را به جای پزشک جا زده اند، به حداقل می‌رسد. غیر از این مورد، امضاء دیجیتالی در حوزه بهداشت هم می‌تواند رویکرد دیگری داشته باشد.
بیمارانی که تحت هر شرایط، خروج از محل سکونت برای آن‌ها امکانپذیر نیست؛ با امضاء دیجیتال انلاین می‌توانند احراز هویت خود را انجام بدهند. سپس، برای ادامه مراحل درمان و دریافت داروی تجویزی از همین امضا استفاده می‌کنند.
3. کاربرد امضای دیجیتال در تولید محصولات
شرکت‌های بزرگی که بستر مناسبی برای ایجاد و فروش طیف گسترده‌ای از محصولات دارند، با استفاده از امضای سنتی نمی‌توانند فرآیند فروش خود را افزایش بدهند. چرا که این کار باعث می‌شود تا زمان زیادی از آن‌ها گرفته شود و محدود به مکان خاصی برای بازاریابی محصولات خود باشند. در صورتی که از قابلیت‌های انعطاف پذیر امضای دیجیتالی استفاده کنند، در زمان کمتری می‌توانند با شرکت‌های متعددی در رابطه با بازاریابی و فروش محصولات خود اقدام کنند.
همچنین زمانی که نیاز است تا محصولات آن‌ها توسط سازمان بین المللی استاندارد سازی (ISO) بررسی شود، امضای الکترونیکی می‌تواند احراز هویت آن شرکت را اثبات کند. سپس، تمامی مراحل استاندارد سازی بدون نیاز به امضا کردن در فرم‌ها و برگه‌های مختلف، طی می‌شود.
4. کاربرد امضای دیجیتال در خدمات مالی
در گذشته، خدمات مالی که از سوی بانک‌ها و مراکز بیمه ارائه می‌شوند، نیاز به تایید هویت افراد به صورت مراجعه حضوری داشتند. اما در حال حاضر، با توجه به پایین بودن احتمال سوء استفاده از اطلاعات، خدمات مالی به صورت غیر حضوری و از راه دور هم به متقاضیان ارائه می‌شود. چون اطلاعات هویتی افراد به طور استاندارد در امضای دیجیتالی احراز شده است و نیازی به احراز دوباره نمی‌باشد.
5. کاربرد امضای دیجیتال در تراکنش‌های آنلاین
افراد سودجو و متقلب به راحتی می‌توانند اطلاعات هویتی افراد دیگر را جعل کنند. پس از جعل اطلاعات هویتی، امکان برداشت مبالغ بالا و یا دریافت وام با مبالغ بالا به جای آن‌ها وجود دارد. این شکاف امضای دستی است که نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای مراکز اداری و سیستم‌های حسابداری در سطح کشور باشد.
در مقابل، امضای دیجیتال با احراز هویت و تایید کامل اطلاعات می‌تواند این خلا را پر کند. به صورتی که پیش از تراکنش آنلاین و غیر حضوری، ابتدا هویت افراد با اطلاعاتی که ارائه داده اند، با کمک الگوریتم‌های ریاضی مشخص می‌شود. پس از تایید اطلاعات هویتی و کسب شناخت کامل از وضعیت فرد، تراکنش‌های اینترنتی قابل انجام خواهند بود.
هوش مصنوعی فراشناسا و آینده امضای دیجیتال در فینتک ایران
فراشناسا، پلتفرم توسعه‌یافته‌ای است که با استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین به محافظت از امضای دیجیتال شرکت‌ها، بانک‌ها و سازمان‌ها می‌پردازد. همچنین، فراشناسا قادر است تا از امضاء دیجیتالی افراد برای تنظیم قرارداد استفاده کند و ریسک معاملاتی را کاهش بدهد. سیستم در حال توسعه فراشناسا فرآیند یکپارچه سازی اطلاعات را آغاز می‌کند و سطح بالایی از امنیت را برای ارباب‌رجوعان بانک‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌ها فراهم می‌کند.
نحوه دریافت امضای دیجیتال چگونه است؟
برای دریافت امضای دیجیتال با CA یا مرجع صدور گواهی دیجیتال در ارتباط هستید. این مرجع که می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد، معتمد است. وظیفه CA این است که گواهی‌های کلید عمومی را صادر کند. گواهی‌که عمومی است، با نام کلید هم شناخته می‌شود. در واقع، آنچه که از افراد در CA ذخیره می‌شود، کلید عمومی و اطلاعات هویتی فرد است.
کلید خصوصی هر فرد هم در یک توکن سخت افزاری مختص به او قرار داده می‌شود. سپس، فرد به صورت حضوری به یکی از مراکز ثبت نام RA مراجعه می‌کند. اهمیت مراجعه به RA، برای عدم انکار پذیری فرد می‌باشد. در حقیقت، این RA است که تضمین می‌کند تا اطلاعات هویتی فرد با کلید عمومی ارتباط دارد.
گواهی امضای دیجیتال چیست؟
گواهی امضای دیجیتال همان توکن است که پس از درخواست دریافت امضای دیجیتال می‌توانید آن را دریافت کنید. به بیانی ساده‌تر، گواهی دیجیتال یک نوع سند الکترونیک به شمار می‌رود. مهم‌ترین اطلاعات گواهی Digital signature همان هویت فرد است. این اطلاعات را نمی‌توان جعل کرد و تغییر داد. این گواهی از سوی مرجع صدور امضاء دیجیتال یا CA صادر می‌شود.
قانون امضای دیجیتال چیست؟ (شرایط امضاء دیجیتالی)
خوب است بدانید که مواد 14 تا 16 قانون تجارت الکترونیک به ارزش اثباتی داده پیام و امضای الکترونیکی اختصاص یافته است.
در بند (ی) ماده 2 قانون تجارت الکترونیک ایران آمده است که تعریف امضای دیجیتال چیست. امضای الكترونيكی عبارت از هر نوع علامت منضم شده يا به نحو منطقی متصل شـده بـه داده پيام است كه برای شناسایی امضا كننده داده پيام مورد استفاده قرار می‌گیرد. طبق آنچه در متن قانون تجارت الكترونيكی كشورمان نيز پذيرفته شده، تعريـف فـوق، تعريـف امضای الكترونيكی «ساده» يا «عادی» است و نوع ديگر امضا، امضای الكترونيكی «مطمـئن» اسـت كـه مطابق ماده 10 همين قانون به شرح زير، معرفی شده است:
امضای الكترونيكی مطمئن بايد دارای شرايط زير باشد:
- نسبت به امضا كننده منحصربه فرد باشد
- هويت امضا كننده داده پيام را معلوم نمايد
- به وسيله امضا كننده و يا تحت اراده انحصاری وی صادر شده باشد
- به نحوی به يک داده پيام متصل شود كـه هـر تغيیری در آن داده پیام قابل تشخیص و كشف باشد.
سوالات خود را در قسمت دیدگاه از کارشناسان ما بپرسید.
منبع : فراشناسا
سلام و عرض ادب و احترام و ممنون باید متن جالب شما
سلام. وقت شما بخیر.
امیدواریم با رونمایی از خدمات امضای دیجیتال شاهد بازخورد مثبت شما باشیم.
اگر این مقاله برای شما مفید بود، آن را برای افراد علاقه مند به امضای دیجیتالی ارسال کنید.