امضای دیجیتال چیست و چگونه کار می‌کند؟ | چه کاربردی دارد؟

امضای دیجیتال فناوری‌ است که با هدف جلوگیری از دست‌کاری هویت افراد در ارتباطات دیجیتال ابداع و شناخته شده است. به صورت دقیق‌تر امضای دیجیتال، حاصل یک تکنیک ریاضی است که امنیت بیشتری نسبت به امضای دستی دارد. هم‌اکنون کشورهای زیادی، استفاده از امضای دیجیتالی را برای ایجاد امنیت کافی در روابط تجاری و اقتصادی الزامی دانسته‌اند. در این مطلب همراه ما باشید تا به طور مفصل‌تر به چیستی امضای دیجیتال و کاربردهای آن بپردازیم.

پاسخ این سوال که امضای دیجیتال چیست و نحوه کار آن چگونه است، برای بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌ها، روشن است. زیرا هم‌اکنون شرکت‌های ارائه کننده این سرویس، امکانی را فراهم کردند تا بتوانید از امضای دیجیتال در کسب و کارهای آنلاین ایرانی استفاده کنید.

(هنوز ممکن است برخی از شرکت‌ها و سازمان‌ها از مزایای این نوع امضا اطلاع نداشته باشند و همچنان امضاء دستی را روشی موثر برای احراز هویت بدانند.)

همراه ما باشید تا به بررسی چیستی امضای دیجیتال، نحوه کار، مزایا و کاربرد آن بپردازیم.

امضای دیجیتال چیست | digital signature چیست

امضای دیجیتال یک روش قانونی برای تایید درستی اسناد و مدارک دیجیتالی تعریف شده است. از فرآیند رمزنگاری نامتقارن برای ابداع امضای دیجیتال استفاده می‌شود. در کل، الگوریتم‌های رمزنگاری نامتقارن متنوع هستند. الگوریتمی که برای ابداع امضای دیجیتال استفاده می‌شود، RSA است. این الگوریتم مبتنی بر یک رویکرد ساده و پُرکاربرد ریاضی است و برای انتقال ایمن پیام‌ها از طریق اینترنت استفاده می‌شود. به همین خاطر است که این امضا، ضریب امنیتی بالایی دارد و اطلاعات آن، دستکاری نمی‌شود.

در ویدیوی کوتاه زیر سعی کردیم تا امضای دیجیتال را به طور خلاصه معرفی کنیم. با کلیک بر روی ویدیو می‌توانید آن را مشاهده کنید.

امضای دیجیتال چگونه کار می‌کند؟ | نحوه کار امضای دیجیتال

با به کارگیری الگوریتم رمزنگاری نامتقارن تحت عنوان RSA، دو کلید منحصربه‌فرد تولید می‌شود. این دو کلید برای هر فرد تعریف می‌شود. یکی از آن‌ها، خصوصی و دیگری عمومی است. برای اینکه با کارکرد این جفت کلیدها آشنا شوید، کارت بانکی خود را مد نظر قرار بدهید.

شماره کارت شما که از 16 عدد تشکیل شده، همان کلید عمومی است. این کلید برای همه در دسترس است و می‌توانید آن را برای دیگران هم به اشتراک بگذارید تا به حساب بانکی شما کارت به کارت کنند. ولی برای دسترسی به کارت می‌بایست رمز عبور آن کارت را دانست. با توجه به این موضوع، هیچ کس به جز شما به رمز عبور آن دسترسی ندارد. این رمز همان کلید خصوصی می‌باشد که در دسترس عموم نیست و نباید با کسی به اشتراک گذاشته شود.

اکنون تصور کنید که امضای دیجیتال ایجاد کردید. با استفاده از جفت کلیدهایی که ایجاد شدند، اطلاعات امضای شما دستکاری نمی‌شوند. با کلید خصوصی، داده‌های دیجیتال امضا محافظت می‌شوند و با کلید عمومی، هویت شما برای سایر کاربران در تعاملات دیجیتال اثبات می‌شود. بر همین اساس، تنها روش جعل هویت، دسترسی به کلید خصوصی است که به ندرت امکان ناپذیر است.

کاربردهای امضای دیجیتال در ایران

امضای دیجیتال به طور گسترده در انجام بسیاری از خدمات از راه دور، آنلاین و غیر حضوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. حتی ارتباط G2G هم می‌تواند مشمول مزایای آن شود. در کل، هر چه زمان بیشتری بگذرد، رویکرد منعطف آن در جامعه بیشتر خواهد شد.

1 کاربرد امضای دیجیتال در سفته الکترونیک

پلتفرم فراشناسا توانسته تا یک پروژه ملی دیگر را بعد از احراز هویت سجام رقم بزند. این پروژه ملی، خدمات سفته الکترونیکی است که در تاریخ 20 بهمن در اپلیکیشن آی‌کاپ رونمایی شد. با امضا دیجیتالی، صحت‌سنجی و احراز هویت شما برای بانک تایید می‌شود. بنابراین، به صورت غیر حضوری هم می‌توانید اقدام به دریافت سفته الکترونیک کنید.

کاهش قابل توجه زمان تعاملات مالی و اداری، ارتقای امنیت و حفظ حریم خصوصی جزو مزایای استفاده از امضای دیجیتال در فرآیند سفته الکترونیکی آی‌کاپ محسوب می‌شوند. (تا اکنون، افراد زیادی موفق به استفاده از خدمات این امضا برای دریافت سفته الکترونیکی در آی‌کاپ شده‌اند.)

2 کاربرد امضای دیجیتال در دولت

امضای دیجیتال انلاین در دولت الکترونیک به شکل گسترده‌ای می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. خدمات دولت به شهروند، دولت به بنگاه‌های اقتصادی، دولت به کارکنان و حتی دولت به دولت با استفاده از آن انجام می‌شوند. مشخص است که در هر کدام از این موارد، نیازی به مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت نیست و تنها از سرویس‌های رمزنگاری PKI استفاده می‌شود.

3 امضای دیجیتال در بهداشت

در دوران همه‌گیری کرونا، انعطاف پذیری امضای دیجیتال در حوزه بهداشت افزایش یافت. به طوری که بسیاری از پزشکان برای احراز هویت خود از نوع دیجیتالی امضا استفاده می‌کنند. در مقابل، افرادی هم که تصمیم دارند تا به پزشکان اینترنتی مراجعه کنند، از انتخاب خود اطمینان کامل دارند. در این شرایط، احتمال سرقت اطلاعات و یا سوء استفاده افراد متقلب که خود را به جای پزشک جا زده‌اند، به حداقل می‌رسد. غیر از این مورد، امضای دیجیتالی در حوزه بهداشت هم می‌تواند رویکرد دیگری داشته باشد.

برای مثال بیمارانی که تحت هر شرایط، خروج از محل سکونت برای آن‌ها امکانپذیر نیست؛ با امضاء دیجیتال انلاین می‌توانند احراز هویت خود را انجام بدهند. سپس، برای ادامه مراحل درمان و دریافت داروی تجویزی از همین امضا استفاده می‌کنند.

4 امضای دیجیتال در تولید محصولات

شرکت‌های بزرگی که بستر مناسبی برای ایجاد و فروش طیف گسترده‌ای از محصولات دارند، با استفاده از امضای سنتی نمی‌توانند فرآیند فروش خود را افزایش بدهند. چرا که این کار باعث می‌شود تا زمان زیادی از آن‌ها گرفته شود و محدود به مکان خاصی برای بازاریابی محصولات خود باشند.

در صورتی که از قابلیت‌های انعطاف پذیر امضای دیجیتالی استفاده کنند، در زمان کمتری می‌‎توانند با شرکت‌های متعددی در رابطه با بازاریابی و فروش محصولات خود اقدام کنند.

همچنین زمانی که نیاز است تا محصولات شرکت‌ها توسط سازمان بین المللی استاندارد سازی (ISO) بررسی شود، امضای الکترونیکی می‌تواند احراز هویت آن شرکت را اثبات کند. سپس، تمامی مراحل استاندارد سازی بدون نیاز به امضا کردن در فرم‌ها و برگه‌های مختلف طی می‌شود.

5 امضای دیجیتال در خدمات مالی

در گذشته، خدمات مالی که از سوی بانک‌ها و مراکز بیمه ارائه می‌شوند، نیاز به تایید هویت افراد به صورت مراجعه حضوری داشتند. اما در حال حاضر، با توجه به پایین بودن احتمال سو استفاده از اطلاعات، خدمات مالی به صورت غیر حضوری و از راه دور هم به متقاضیان ارائه می‌شود. چون اطلاعات هویتی افراد به طور استاندارد در امضای دیجیتالی احراز شده است و نیازی به احراز دوباره نمی‌باشد.

6 امضای دیجیتال در تراکنش‌های آنلاین

افراد سودجو و متقلب به راحتی می‌توانند اطلاعات هویتی افراد دیگر را جعل کنند. پس از جعل اطلاعات هویتی، امکان برداشت مبالغ بالا و یا دریافت وام با مبالغ بالا به جای آن‌ها وجود دارد. این شکاف امضای دستی است که نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای مراکز اداری و سیستم‌های حسابداری در سطح کشور باشد.

در مقابل، امضای دیجیتال با احراز هویت و تایید کامل اطلاعات می‌تواند این خلا را پر کند. به صورتی که پیش از تراکنش آنلاین و غیر حضوری، ابتدا هویت افراد با اطلاعاتی که ارائه داده اند، با کمک الگوریتم‌های ریاضی مشخص می‌شود. پس از تایید اطلاعات هویتی و کسب شناخت کامل از وضعیت فرد، تراکنش‌های اینترنتی قابل انجام خواهند بود.

مزایای امضای دیجیتال چیست؟

در حقیقت، کاربرد و کارایی بالای امضای دیجیتالی با توجه به مزیت‌هایی که دارد، شناخته می‌شود. احراز هویت، انکار ناپذیری و تضمین صحت داده‌ها جزو اهدافی هستند که بهره‌برداری از آن‌ها با استفاده از طرح‌های ریاضی، مزیت‌هایی را به همراه دارد. 5 مزیت اصلی امضای دیجیتالی عبارت است از:

1 افزایش امنیت و محرمانه بودن داده‌ها

اطلاعات و داده‌هایی که در فرم‌ها میان فرد ارسال کننده و دریافت کننده، ارائه می‌شود؛ نباید در دسترس سایر عموم افراد قرار بگیرد. این اصل مهم و اساسی که باعث جلوگیری از لو رفتن و تحریف اطلاعات می‌شود، با استفاده از امضای دیجیتال پیاده سازی شده است.

احراز هویت

با استفاده از احراز هویت می‌توان مانع از دسترسی افراد جعل کننده به اسناد و مدارک الکترونیک شد. امضای دیجیتالی هم می‌تواند در راستای تحقق احراز هویت در سیستم‌های امنیتی رویکرد منحصربه‌فردی داشته باشد.

2 انکار ناپذیری

افراد سودجو بعد از امضا کردن دستی فرم‌های بانکی به دنبال راهی برای عدم پذیرفتن مسئولیت‌هایی هستند که برعهده‌ی آن‌ها است. درصد کمی از افراد سودجو می‌توانند یک معامله را فسق کنند. با این حال، بسیاری از بانک‌ها و مراکز تجارت الکترونیک به یک سند قانونی پایدار نیاز دارند. وجود این سند قانونی پایدار، احتمال ریسک در معاملات را به صفر می‌رساند.

3 تضمین صحت داده‌ها

با وجود امضای دیجیتالی دیگر نیازی به اثبات دستکاری نشدن اطلاعات دو طرف قرارداد در معاملات نیست. چون یکی از رویکردهای آن، تضمین درستی داده‌هایی است که ارائه شده‌اند. (بنابراین، هیچ کدام از طرفین یک قرارداد نمی‌توانند دسترسی مبتنی بر تغییر زمان اعتبار و اطلاعات داشته باشند.)

4 یکپارچگی داده‌ها

داده‌هایی که برای تایید هویت فرد در امضای دیجیتالی ارائه می‌شوند، ماهیت ثابتی دارند. در گذشته، اگر تطابق میان امضاهای فرد در فرم‌های تاییدنامه وجود نداشت؛ احتمال سو استفاده فرد دیگری بسیار زیاد بود. از سوی دیگر، تنها شکل ظاهری امضای دستی نمی‌توانست اثبات کند که دقیقا چه کسی آن را امضا کرده است.

5 صرفه جویی در زمان و هزینه‌ها

صرفه جویی در زمان و هزینه‌های، از برترین مزیت‌های امضای دیجیتال محسوب می‌شود. زیرا پیش از استفاده گسترده از آن، افراد به ناچار مجبور بودند تا زمان و هزینه زیادی را صرف پیمودن مسافت برای امضا کردن قرارداد، اختصاص بدهند. در حالی که امروزه، افراد به سادگی می‌توانند فرم‌های مالی را به سادگی و در کمترین زمان، امضا کنند. (البته منظور از امضا همان امضای دیجیتال است که به منظور احراز هویت و جلوگیری از انکار ناپذیری انجام می‌شود.)

سوالات متداول

منبع : فراشناسا