فرق امضای الکترونیکی و دیجیتال | بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌ها

فرق امضای الکترونیک و دیجیتال موضوع قابل بحثی است و اشتباه متداولی که وجود دارد این است که این دو امضا را به عنوان مترادف مورد استفاده قرار می‌دهیم. در سال‌های گذشته سازمان‌ها از راه‌حل‌های ارتباطی الکترونیکی برای تایید هویت دیجیتال یا محافظت از اطلاعات خود در یک شبکه استفاده کرده‌اند که امضای الکترونیکی و امضای دیجیتال ، رهبر تحولات کسب وکارها در این زمینه بوده‌اند. از آنجایی که هدف این دو متفاوت است، اغلب به روش‌ها و در زمینه‌های متفاوتی استفاده می‌شوند. در ادامه با ما همراه باشید تا تفاوت‌های این دو امضا را به طور کامل بررسی کنیم.

فرق امضای الکترونیک و دیجیتال

بسیاری از مردم فکر می‌کنند که امضای الکترونیکی همان امضای دیجیتال است، اما اینطور نیست. در واقع، امضای دیجیتالی روشی بسیار امن برای پیاده سازی امضای الکترونیکی است.

در تفاوت امضای الکترونیکی و دیجیتال به موارد مختلفی می‌توان اشاره کرد:

1. امنیت، مهم‌ترین فرق امضای الکترونیک و دیجیتال

شاید اصلی‌‌ترین تفاوت امضای الکترونیکی و دیجیتال، تفاوت سطح امنیت آن‌ها باشد. ایده پشت امضاهای دیجیتال این است که آن‌ها قابل دستکاری یا تغییر نباشند و این ویژگی باعث افزایش امنیت این امضاها شده است. امضا دیجیتال به طرفین این امکان را می‌دهد تا تشخیص دهند که آیا تغییری در سندی که توسط این امضا تایید شده است اعمال شده یا نه و این تغییر چه زمانی رخ داده است. همچنین مشخص می‌کند که سند توسط چه کسی امضا شده است و به این ترتیب، کسی نمی‌تواند قرارداد یا سندی را که امضا زده کتمان کند.

برخلاف آن، امضای الکترونیکی لزوماً نیازی به برآورده کردن الزامات سختگیرانه امضای دیجیتالی را ندارد. به خصوص در زمانی که یک امضای الکترونیکی در ویرایشگر Word ایجاد کنید که با در نظر گرفتن امنیت اسناد قانونی طراحی نشده باشد.

2. نحوه ایجاد آن‌ها

فرق امضای الکترونیک و دیجیتال، نحوه ایجاد آن‌هاست. امضاهای الکترونیکی را می‌توان در فایل‌های word یا PDF ایجاد کرد، در صورتی که امضای دیجیتال به این صورت توسط اشخاص ایجاد نمی‌شود. امضای دیجیتال توسط الگوریتم‌های ریاضی و توسط زیرساخت‌های به‌خصوصی ایجاد می‌شود.

3. هدف امضا

یکی از بزرگترین تفاوت‌های امضای الکترونیکی و دیجیتال این است که از آن‌ها برای دستیابی به اهداف مختلف استفاده می‌شود.

به عنوان مثال، هدف اصلی امضای دیجیتال ایمن سازی سند و تایید عدم دستکاری، تغییر یا جعلی بودن آن است، اما از امضای الکترونیکی برای نشان دادن این موضوع استفاده می‌شود که امضاکننده به طور آگاهانه در حال تایید یک قرارداد یا توافق با شرایط یک سند می‌باشد.

4. سهولت در دریافت

از آنجایی که ایجاد امضای دیجیتال نیازمند اجرای مکانیزم‌های امنیتی مانند احراز هویت می‌باشد، ارائه آن نسبت به امضا الکترونیکی چالش‌برانگیز‌تر است. البته دریافت امضا دیجیتال از سامانه فراشناسا کار پیچیده‌ای نبوده و طی چند مرحله، گواهی این امضا برای شما ثبت می‌شود.

دیگر تفاوت های امضای الکترونیکی و دیجیتال

امضای الکترونیکی و دیجیتال هر دو برای تأیید صحت و اصالت اسناد دیجیتال به کار می‌روند، اما تفاوت‌های کلیدی بین آنها وجود دارد:

رمزنگاری:

امضای الکترونیکی : از رمزنگاری متقارن استفاده می‌کند، به این معنی که فرستنده و گیرنده از یک کلید مشترک برای رمزگذاری و رمزگشایی امضا استفاده می‌کنند.
امضای دیجیتال : از رمزنگاری نامتقارن استفاده می‌کند، به این معنی که فرستنده از یک کلید خصوصی برای امضای سند و گیرنده از یک کلید عمومی برای تأیید صحت امضا استفاده می‌کند.

امنیت:

همانطور که گفته شد امنیت امضای دیجیتال بیشتر از امضای الکترونیک است.

امضای الکترونیکی : به دلیل استفاده از رمزنگاری متقارن، امنیت کمتری نسبت به امضای دیجیتال دارد.
امضای دیجیتال : به دلیل استفاده از رمزنگاری نامتقارن، امنیت بسیار بالایی دارد و جعل آن تقریباً غیرممکن است.

پذیرش قانونی :

امضای الکترونیکی : در برخی از کشورها به طور کامل پذیرفته شده است، اما در برخی دیگر هنوز به طور کامل قانونی نشده است.
امضای دیجیتال: در اکثر کشورها به طور کامل پذیرفته شده است و از نظر قانونی معتبر است.

کاربرد :

امضای الکترونیکی: برای اسناد با ریسک پایین مانند قراردادهای تجاری و فرم‌های آنلاین مناسب است.
امضای دیجیتال: برای اسناد با ریسک بالا مانند اسناد دولتی و معاملات مالی مناسب است.

هزینه:

امضای الکترونیکی: معمولاً ارزان‌تر از امضای دیجیتال است.
امضای دیجیتال: به دلیل نیاز به زیرساخت‌های رمزنگاری قوی‌تر، معمولاً گران‌تر از امضای الکترونیکی است.
در انتخاب بین امضای الکترونیکی و دیجیتال، باید به سطح امنیت مورد نیاز، پذیرش قانونی در کشور مورد نظر و هزینه آن توجه کرد.

انواع امضای الکترونیکی

امضای الکترونیکی دارای انواع مختلفی است که با توجه به ضریب امنیت، می‌توان آن‌ها را رده‌بندی کرد:

1. گذرواژه : ساده‌ترین و متداول‌ترین روش امضای الکترونیک، استفاده از گذرواژه است که انتهای سند و به صورت مخفی ضمیمه می‌شود. ساده اما ناامن است چون نفوذ، شناسایی و سوءاستفاده از آن نیاز به زحمت چندانی ندارد.
2. امضای بیت مپ : به تصویر امضای دست‌نویس، امضای بیت مپ گفته می‌شود. استفاده از این امضا هم راحت است. برای استفاده از این امضا، شما ابتدا روی یک کاغذ امضای دست‌نویس خود را وارد می‌کنید، سپس آن را اسکن کرده و در نهایت آن را به انتهای سند مورد نظر خود ضمیمه می‌کنید. این روش امضا نیز امنیت زیادی نداشته و امکان جعل در آن بالاست.
3. قلم نوری : روش امضای قلم نوری یعنی شما با استفاده از قلم روی صفحه مخصوصی امضای خود را وارد می‌کنید و امضای شما روی صفحه نمایشگر ظاهر می‌شود. مشابه روش قبلی است با این تفاوت که در این روش، صفحه مخصوص، شما را از اسکن امضا بی‌نیاز می‌کند. امنیت این روش هم بخاطر بالا بودن امکان جعل و تقلید، پایین است.
4. امضای بیومتریک : این روش که از روش‌های قبلی ایمن‌تر و مطمئن‌تر است، با استفاده از ویژگی‌های بیومتریک هر فرد یعنی ویژگی‌های منحصربه‌فرد زیست‌شناختی او انجام می‌شود. این ویژگی‌ها شامل خصوصیات رفتاری (مثل نحوه امضای دست‌نویس) و خصوصیات فیزیولوژیک (مثل اثر انگشت) است. ایرادی که به این شیوه گرفته می‌شود، این است که ویژگی‌های بیومتریک هر فرد ممکن است با گذر زمان، حوادث، بیماری و… تغییر کنند. با وجود این اشکال، باز هم این روش از اطمینان و اعتبار بالایی برخوردار است.
5. امضای دیجیتال : بحث امضای دیجیتال، بحث گسترده و مفصلی است که نیاز به توضیحات بیشتر دارد.

مزایا و معایب امضای الکترونیکی

استفاده از امضای الکترونیکی ساده است و با چند کلیک ماوس ایجاد می‌شود. این مسئله محبوبیت زیادی برای امضای الکترونیک ایجاد کرده است. علاوه بر این، سرعت و سادگی مبادلات تجاری، میزان زمان، هزینه و نظارت مربوط به این معاملات را هم کاهش داده است. اما با وجود این نقاط مثبت قابل توجه، امضای الکترونیکی اشکالات و نقطه ضعف‌هایی هم دارد که به صورت خلاصه آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم :

•  امضای الکترونیک فاقد رمزگذاری ایمنی است.
•  نظارت قانونی نداشته و هر شرکت ارائه‌دهنده امضای الکترونیک، از استانداردهای خاص خود تبعیت می‌کند.
•  به گیرنده پیام یا سند این اطمینان خاطر را نمی‌دهد که این سند مخدوش، تحریف، جعل یا دستکاری نشده باشد.