تاریخچه هوش مصنوعی از 1770 تا 2018

تاریخچه هوش مصنوعی نشان‌دهنده نحوه شکل‌گیری این فناوری در طول زمان است. در مطالب قبل به موضوعاتی از قبیل هوش مصنوعی چیست و کاربرد هوش مصنوعی در تجارت الکترونیک اشاره کردیم. تاریخچه هوش مصنوعی نشان می‌دهد که این فناوری بسیار قدیمی‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم. در ادامه، برخی از نقاط عطف در تاریخ هوش مصنوعی آورده شده که سفر از نسل هوش مصنوعی تا توسعه‌ی امروز را مشخص می‌کند.

تاریخچه هوش مصنوعی در جهان (به زبان ساده)

---

تاریخچه هوش مصنوعی در جهان چیست؟ این تاریخچه در تعدادی از منابع خارجی به فعالیت وارن مک کالچ و والتر در سال 1943 بازمی‌گردد. در برخی از منابع دیگر هم، جان مک کارتی به‌عنوان اولین ابداع‌کننده اصطلاح “هوش مصنوعی” در سال 1956 شناخته می‌شود که نخستین کنفرانس مرتبط با آن را برگزار کرد. با این حال، شواهدی برای وجود هوش مصنوعی در سال 1770 میلادی وجود دارد.

در ادامه، تاریخچه هوش مصنوعی را از سال 1770 تا سال 2018 آمده است:

هوش مصنوعی در سال 1770 میلادی

---

تاریخچه هوش مصنوعی در سال 1770 آغاز شد. در سال 1770، ماشینی برای انجام بازی شطرنج توسط ولفگانگ فان کمپلن که اهل اتریش بود، معرفی شد. در تاریخ از این مخترع با عنوان مخترع شطرنج‌باز ترک یاد می‌شود. ترک مکانیکی یا ترک، نام‌های دیگری بود که به ماشین او تعلق گرفت. دستگاه شطرنج‌باز ترک دارای ابعادی همانند یک انسان داشت. جنس آن از فلز بود و اهرم‌هایی که درون آن وجود داشت، باعث حرکت دست ماشین شطرنج می‌شد.

البته کلیدی هم برای شروع حرکت دست ماشین ترک وجود داشت. نخستین بار، یکی از مشاوران ملکه ماریا ترسا که حاضر به رقابت با این ماشین شد، بازی را باخت و ماشین ترک پس از گذشت 30 دقیقه برنده شد. بنجامین فرانکلین و فردریک کبیر از جمله افرادی مشهوری بودند که در رقابت با ماشین ترک باختند. بعدها پس از مرگ ولفگانگ فان کمپلن، ماشین او توسط یک دانشجو در سال 1804 خریداری شد و رقابت‌های داغ شطرنج ادامه پیدا کرد.

با این حال، چارلز ببیج که رابطه نزدیک‌تری با این دستگاه داشت، حدس می‌زد که افرادی درون این ماشین وجود دارند. او حدس زده بود که این افراد، بازی شطرنج را می‌دانند. به همین خاطر، نمی‌توان گفت که ماشین ترک از نوع هوشمند است. او پی برده بود افرادی که در این ماشین پنهان شده‌اند، از مکانیزم پانتوگراف استفاده می‌کنند و بازو و دست ربات را حرکت می‌دهند. چارلز ببیج با اینکه حقه ماشین ترک را متوجه شده بود، تلاشی برای فاش‌سازی آن نکرد.

بیشتر بخوانید: هوش مصنوعی در بانکداری

هوش مصنوعی در سال 1846 میلادی

---

تاريخچه هوش مصنوعي با اختراعات چارلز ببیج ادامه پیدا می‌کند. در سال 1846 میلادی، فرصت آن بود تا چارلز ببیج از ماشین ولفگانگ فان کمپلن که الهامی از علم هوش مصنوعی بود، برای ساخت دو ماشین Difference Engine و Analytical Engine استفاده کند. خوب است بدانید که دستگاه دومی او نسبت به دستگاه اولی، قدری پیچیده‌تر بود.

ماشین Analytical Engine دارای دو بخش به نام Store و Mill بود. ساز و کار این دو بخش، شبیه به حافظه و پردازنده بودند. ایدا لاولیس، فردی بود که چارلز ببیج را برای برنامه سازی رایانه یاری کرد. لاولیس پیش‌بینی کرده بود که حتی در آینده، ماشین‌هایی به روی کار می‌آیند که می‌توانند موسیقی‌های باکیفیتی را تولید کنند. در نهایت، لاولیس با ببیج درباره موضوع ظرفیت بالای ماشین‌ها به توافق رسیدند که می‌توانند کارهایی پیچیده‌تر از محاسبات عددی را انجام بدهند.

هوش مصنوعی در سال 1946 میلادی

---

روز 14 فوریه در سال 1946، روز مهمی در تاریخچه هوش مصنوعی به شمار می‌رفت. در این روز قرار بود تا نخستین نمونه‌های کامپیوترهای دیجیتال اختصاصی رونمایی شوند. آرتور برکس همان فردی بود که مسئولیت نمایش ظرفیت‌ ماشین‌های جدید را برعهده داشت. انیاک، نامی بود که به این ماشین اختصاص داده بودند.

هوش انسانی که انیاک ارائه می‌کرد، با همکاری 6 تن از زنان برنامه‌نویس صورت می‌گرفت که در بخش پشتی ماشین انیاک مشغول به کار بودند. در آن زمان که انیاک معرفی شد، صحبت زیادی درباره این 6 زن برنامه‌نویس ارائه نشد. به همین خاطر، آن‌ها از چشم‌ها دور ماندند.

هوش مصنوعی در سال 1950 میلادی

---

تاریخچه هوش مصنوعی در جهان با فردی به نام آلن تورینگ گره خورده است. مهم‌ترین فعالیت آلن تورینگ در سال 1950، آزمایش تورینگ نام گرفت. البته پیش از انجام آزمایش تورینگ، مقاله‌ای از سوی آلن تورینگ ارائه داده شد. او در این مقاله از بازی تقلید نام برد. به طوری که اگر یک زن و مرد را در اتاق‌های مجزا قرار بدهیم و قرار باشد تا قاضی با استفاده از دست‌نوشته‌های آن دو به هویت‌شان پی ببرد، باید رفتارهای تقلیدانه داشته باشند. یعنی مردی که درون اتاق قرار دارد، رفتارهای تقلیدانه یک زن را دارد و بالعکس. هدف از طراحی این آزمایش، پاسخ به سوال «آیا ماشین‌‌ها می‌توانند فکر کنند؟» بود.

پاسخ این سوال پس از تحلیل نتایج آزمایش آلن تورینگ به دست آمد. طبق نتایج آزمایش آلن تورینگ، ماشینی می‌تواند هوشمند باشد که افراد در ارتباط با آن نتوانند تشخیص بدهند که با ماشین روبرو هستند یا با یک انسان! همچنان اکنون هم از آزمایش تورینگ با عنوان پربحث‌ترین آزمایش‌های مرتبط با تعریف هوش مصنوعی یاد می‌شود.

• سال 1955

اولین برنامه هوش مصنوعی به عنوان نظریه پرداز منطق توسط آلن نیوول و هربرت آ. سایمون نامگذاری شد. از قابلیت‌های آن می‌توانیم به اثبات 38 قضیه از 52 قضیه اشاره کنیم. حتی این برنامه توانسته بود تا شواهد جدید و زیباتری را برای تعدادی از آن قضایا استفاده کنند.

• سال 1956

برای اولین بار، جان مک کارتی که دانشمند کامپیوتر آمریکایی بود، کلمه‌ی “هوش مصنوعی” در کنفرانس دارتموث را استفاده کرد. همچنین، رشته تحقیقات هوش مصنوعی به عنوان یک رشته دانشگاهی در سال 1956 تأسیس شد.

به طور کلی، در بازه زمانی تولد هوش مصنوعی (سال‌های 1952 تا 1956)، زبان‌های کامپیوتری سطح بالا مانند FORTRAN، LISP یا COBOL اختراع شدند که اشتیاق برای هوش مصنوعی هم بسیار بالا بود.

از بازه زمانی 1956 تا 1974 به‌عنوان سال‌های طلایی هوش مصنوعی یاد می‌شود.

هوش مصنوعی در سال 1960 میلادی

---

تعریف هوش مصنوعی که توسط فردی به نام لیکلایدر رواج پیدا کرده بود، مفهوم آموزش تایید نشده بود. دلیل او هم برای تایید نشدن مفهوم آموزش در مفهوم هوش مصنوعی این بود که انسان و ماشین در سطح یکسانی نسبت به یکدیگر قرار ندارند.

لیکلایدر در تلاش بود تا راهی برای اتصال ماشین و انسان به یکدیگر پیدا کند. در نهایت، او ایده‌های خود را به شرکت ‎ ARPANET ارائه کرد. درست پس از زمانی که او از شرکت مذکور انصراف داد، ایده‌ها پیاده سازی شدند. به طوری که همکاری جدیدی بین مغزهای انسانی و ماشینی شکل گرفت. لیکایدر حتی معتقد بود که آینده سایبورگ می‌تواند فراتر از این هم برود.

• سال 1966

براساس تاریخچه‌ی هوش مصنوعی که در این وبسایت منتشر شده، محققان بر توسعه الگوریتم‌هایی تاکید کردند که می‌توانند مسائل ریاضی را حل کنند. جوزف وایزنبام، کسی بود که اولین چت بات را در سال 1966 ایجاد کرد. این چت‌بات به نام ELIZA نامگذاری شد.

هوش مصنوعی در سال 1970 تا 1987

---

دکتر جفری فرانگلن در سال 1970 به منظور جلوگیری از تلف شدن زمان هیئت مدیره دانشگاه پزشکی برای بررسی فرم‌های درخواست دانشجویان، الگوریتمی را طراحی کرد. در همان زمان‌‎های ابتدایی، الگوریتم نمی‌توانست دقت بالایی داشته باشد و تنها ¾ از افرادی که فرم‌های ارزیابی خود را ارسال می‌کردند، رد می‌شدند. در این بین، تعداد اندکی از فرم‌های ارزیابی تایید می‌شدند. (الگوریتم طراحی‌شده دکتر جفری فرانگلن کارکرد درستی نداشت.)

به طور کلی، هدف او این بود که با ارسال تمامی فرم ها به سیستم بتوان فرم‌ها را به طور عادلانه و کنترل‎ شده بررسی کرد که عکس آن، صادق بود. زمانی که نوشتن الگوریتم بهینه شده دکتر جفری فرانگلن پایان یافت؛ بیش از 90 درصد نتایج، درست و صحیح بودند. این روند پس از مدت‌ها توسط مدیران برخی از دانشگاه‌ها مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که فاکتورهای غیر مرتبطی برای پذیرش فرم‌ها نوشته شده بودند.

یکی از این فاکتورها، دسته بندی کردن فرم‌ها براساس قفقازی بودن و یا نبودن پذیرش شوندگان بود. در صورتی که فرد ارسال کننده فرم در خارج از قفقاز سکونت داشت، تمامی پارامترهای ارزیابی برای او منفی در نظر گرفته می‌شدند.

• سال 1972

نخستین ربات انسان‌نمای هوشمند در کشور ژاپن ساخته شد. این ربات با نام WABOT-1 شناخته شد.

• سال 1974 تا 1980

این بازه زمانی به‌عنوان دوره‌ای شناخته می‌شود که دانشمندان کامپیوتر با کمبود شدید بودجه از سوی دولت برای ادامه دادن تحقیقات خود در حوزه هوش مصنوعی روبرو بودند. همچنین، در سال‌های 1974 تا 1980، تبلیغات هوش مصنوعی کاهش یافت.

• سال 1980

در این سال، سیستم‌های خبره به روی کار آمدند تا توانایی تصمیم‌گیری یک متخصص انسانی را تقلید کنند. علاوه براین، کنفرانس ملی انجمن هوش مصنوعی آمریکا در دانشگاه استنفورد در همین سال برگزار شد.

هوش مصنوعی در سال 1987 تا 1993

---

دومین دوره از زمستان هوش مصنوعی به همین بازه تعلق دارد. هزینه‌های بالا و نتایج ناکارآمد از جمله دلایلی بود که باعث توقف تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی شد.

هوش مصنوعی در سال 2011 تا 1993

---

در طی سال‎‌های 1993 تا 2011، IBM Deep Blue که یک کامپیوتر مبتنی بر هوش مصنوعی بود، قهرمان شطرنج جهان (گری کاسپاروف) را پس از یک مسابقه با شش بازی شکست داد. جالب است بدانید که این مسابقه چند روز طول کشید و بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های سراسر جهان داشت. (این کامپیوتر، اولین کامیپوتری شد که یک قهرمان شطرنج جهان را شکست داد.)

هوش مصنوعی در قرن 21 میلادی

---

تاریخچه هوش مصنوعی در قرن 21 به شرکت آمازون مربوط می‌شود. درست همان زمان که آمازون می‌خواست فعالیت‌های خود را در حوزه‌های متعدد گسترش بدهد، از هوش مصنوعی استفاده کرد. برنامه‌ای که با هوش مصنوعی نوشته شده بود، سعی داشت تا کالاهای مشابه و تکراری را پاک کند. این برنامه نیاز به هوشمند سازی شدن داشت تا بتواند تفاوت‌های جزئی میان عکس و متن را متوجه شود. کارشناسان آمازون متوجه شده بودند که این کار نیازمند هوش مصنوعی بود.

آن‌ها برای اینکه بتوانند طیف زیادی از محصولات مشابه را حذف کنند، ابتدا از یک کامپیوتر مرکزی کمک گرفتند. این کامپیوتر می‌توانست داده‌ها را به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کند که نیروهای انسانی بتوانند احاطه کاملی بر روی حذف کالاهای مشابه داشته باشند. این نوع عملکرد را می‌توان شبیه دست ماشین ترک دانست که تعدادی از نیروهای انسانی می‌توانستند فعالیت آن را پیش ببرند. در اینجا، نام کاربران با اعداد درج می‌شد و هیچ کدام از کارفرمایان، این موضوع مهم را نمی‌دانستند.

همچنان، اتفاقات مهمی در قرن 21 رخ داده که در بخش زیر، هر کدام را براساس سال بررسی کردیم:

• سال 2002

جاروبرقی Roomba یک نوع جاروبرقی رباتیک است که برای اولین بار در قالب هوش مصنوعی وارد خانه‎‌ها شد.

• سال 2006

فیس بوک، توییتر و نتفلیکس از سال 2006 از هوش مصنوعی برای بهبود و یا گسترش فعالیت‌های خود استفاده کردند.

• سال 2011

Watson که سامانه رایانه‌ای هوشمند است، توانست سوالات پیچیده مانند معماها را حل کند. در حقیقت، این سامانه قادر است تا زبان طبیعی را بفهمد و سوالات پیچیده را به سرعت حل کند.

• سال 2012

برنامه Google Now دیگر کار نمی‌کند؛ اما این برنامه در سال 2012، فعالیت خود را شروع کرد. به صورتی که Google Now یکی از ویژگی های جستجوی گوگل برای اندروید و iOS بود. Google Now به طور فعال اطلاعاتی را به کاربران ارائه می‌دهد تا (بر اساس عادات جستجو و سایر عوامل) اطلاعاتی را که ممکن است در قالب کارت‌های اطلاعاتی به آن‌ها نیاز داشته باشند، پیش‌بینی کنند.

• سال 2014

یوجین گوستمن که در سال 2014 روی کار آمد، یک چت بات است که برخی آن را با کاراایی گذراندن آزمون تورینگ می‌شناسند.

• سال 2018

Project Debater، اولین سیستم مبتنی بر هوش مصنوعی است که برای مناظره‌های پیچیده می‌توان از آن استفاده کرد. این سیستم توانسته تا عملکرد خوبی داشته باشد.

تاریخچه هوش مصنوعی در ایران

---

در رابطه با تاریخچه هوش مصنوعی در ایران لازم است به فرد ایرانی به نام پروفسور کارو لوکاس اشاره کنیم. او در اصفهان به دنیا آمده و به‌عنوان بنیانگذار و مدیر «قطب کنترل و پردازش هوشمند» شناخته می‌شود.

درست از زمانی که کرونا وارد جهان شد، می‌توان تاثیرات و کارایی فناوری تشخیص چهره و هوش مصنوعی در ایران را به طور روشن‌تری احساس کرد. پلتفرم فراشناسا یکی از پلتفرم‌هایی می‌‎باشد که سهم بزرگی در بخش زیادی از پیشرفت هوش مصنوعی در ایران داشته است. انتظار می‌رود که در سال‌های بعد، بسیاری از کارهایی که با حضور نیروهای انسانی انجام می‌شوند، به ماشین‌های هوش مصنوعی سپرده شود!

منبع : فراشناسا